Phantomaticon
In the virtual world you can get lost more than you can find – this is the warning Stanisław Lem included among many theses he put forward in one of his most famous essays "Summa technologiae". In the composition Phantomaticon I presented the very issue of losing oneself in the artificial world. The title of the piece refers to the phantom machine described in the aforementioned essay – the process of creating artificial worlds. This process is – according to Lem – "art with feedback", which consists in creating two-way connections between the artificial reality and its recipient. It is also worth noting that the second part of the work's title (-aticon) forms an anagram of the word "action". This emphasizes the active role of the creator in creating a new (musical) reality. This activity concerns the performance of the final phase of the piece, in which the performers make decisions live about choosing the right part (action) and its variation (color). This situation is supported by an application I have developed. It is a kind of 'live performance simulator' for the conductor, thanks to which he can test any variant of the composition's ending and choose the best one. So it comes to "feedback" between the creator and the performer.
As Stanisław Lem emphasized, in artificial reality, we are not only lost in something but also we lose ourselves – as a species. We abandon humanism for transhumanism, taking advantage of the highly developed technology that supports our lives. The modern, increasingly automated world is thus inevitably approaching the question: what do I need a human being for? In the piece Phantomaticon the role of the ensemble and electronics is to build a symbolic image of a dystopian world. The soloist, on the other hand, plays the role of the last humanist in a posthuman world.
Project co-financed by the Ministry of Culture and National Heritage of the Republic of Poland within the programme „Collections” – the priority „Composition Commissions” implemented by the Institute of Music and Dance. Commissioned by Orkiestra Muzyki Nowej.
Commissioned by the Orkiestra Muzyki Nowej.
W świecie wirtualnym można się bardziej zatracić niż odnaleźć – taką przestrogę zawarł Stanisław Lem w jednym ze swoich najsłynniejszych esejów Summa technologiae. W kompozycji Phantomaticon ukazałem właśnie kwestię zatracenia się w sztucznym świecie. Tytuł utworu nawiązuje do opisanej we wspomnianym eseju maszyny do fantomatyki – procesu tworzenia sztucznych światów. Ten proces to – wg Lema – „sztuka ze sprzężeniem zwrotnym”, która polega na tworzeniu wzajemnych oddziaływań pomiędzy sztuczną rzeczywistością a jej odbiorcą.
Warto zwrócić uwagę, że druga część tytułu utworu (-aticon) jest anagramem słowa „action”. Aktywność ta dotyczy wykonania końcowej fazy utworu. Wykonawcy nie grają jej ściśle z partytury, tylko na żywo podejmują decyzje o wyborze właściwej partii („akcji”) i jej odmiany („koloru”). Sytuację tę wspomaga napisana przeze mnie aplikacja. Jest to rodzaj symulatora „żywego wykonania utworu” dla dyrygenta, dzięki któremu może on przetestować dowolne warianty zakończenia kompozycji i wybrać jego zdaniem najlepszy. Dochodzi tu więc do innego „sprzężenia zwrotnego”: pomiędzy twórcą a wykonawcą.
Jak podkreślał Stanisław Lem, w sztucznej rzeczywistości zatracamy nie tylko „się”, ale też „siebie” – jako gatunek. Porzucamy humanizm na rzecz transhumanizmu, korzystając z wysoce rozwiniętej technologii wspomagającej nasze życie. Współczesny, coraz bardziej zautomatyzowany świat zbliża się więc nieuchronnie do pytania: po co mi człowiek jako istota? W utworze Phantomaticon rolą zespołu i elektroniki jest zbudowanie symbolicznego obrazu dystopijnego świata. Solista wcieli się natomiast w rolę ostatniego człowieka w posthumanistycznym świecie.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Kolekcje” – priorytet „Zamówienia kompozytorskie” realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca.
Zamówione przez Orkiestrę Muzyki Nowej.
List of performances:
2023
15 September
Warsaw (PL), Fryderyk Chopin University of Music, Concert Hall, Warsaw Autumn
Orkiestra Muzyki Nowej, Szymon Bywalec – conductor, Dorota Adamczak – piano, Paweł Hendrich – electronics
2022
27 May
Wrocław (PL), National Forum of Music, The Red Hall, Musica Polonica Nova
Orkiestra Muzyki Nowej, Szymon Bywalec – conductor, Dorota Adamczak – piano, Paweł Hendrich – electronics
2021
19 December
Katowice (PL), NOSPR Concert Hall
Orkiestra Muzyki Nowej, Maciej Koczur – conductor, Ignacy Lisiecki – piano, Paweł Hendrich – electronics
Premiere in NOSPR / Concert in NFM / Concert in UMFC